ARTYKUŁ SPONSOROWANY

WSZYSTKO O IGRZYSKACH OLIMPIJSKICH TOKIO 2020>>>

Clay miał fobię na punkcie latania. Może i dostał się do kadry A, ale odmówił podróży z powodu niechęci do wejścia na pokład samolotu. Kiedy zapytał, czy mógłby dotrzeć do Włoch łodzią lub pociągiem, grzecznie wyjaśniono mu, że pierwsze rozwiązanie nie jest rozsądne, a drugie niemożliwe. - Trudno. W takim razie nie pojadę na igrzyska - odpowiedział.

Każda sekunda igrzysk olimpijskich Tokio 2020 tylko w Eurosporcie w Playerze

Kilka miesięcy wcześniej, podczas podróży do Kalifornii na kwalifikacje olimpijskie, pełen turbulencji lot pozostawił w nim mrożące krew w żyłach wspomnienia. Traumatyczne do tego stopnia, że był gotów poświęcić swoje olimpijskie ambicje.

- Jeśli to zrobisz, stracisz szansę na mistrzostwo olimpijskie - powiedział podopiecznemu trener Joe Martin. Clay obstawał przy swoim, ale na szczęście jego trener był równie uparty jak on sam. W końcu przełamał opór zawodnika.

Rzym, narodziny legendy

Klejnot amerykańskiej drużyny znalazł się w końcu na pokładzie, mimo to wciąż daleko mu było do odprężenia. Clay próbował nawet uzyskać od amerykańskich sił powietrznych statystyki dotyczące liczby katastrof lotniczych na trasie USA - Rzym. I kiedy przybył na lotnisko w Louisville, zabrał ze sobą spadochron. Przyjaciele próbowali mu wytłumaczyć, że w razie katastrofy nic mu to nie da, ale ich apele pozostały głuche.

Oglądaj

Jak w przypadku wielu epizodów jego burzliwego życia, istnieją różne relacje dotyczące lotu. Wszystkie przywołują na myśl niespokojnego i zestresowanego pasażera. Niektórzy twierdzą, że spędził cały lot, krzycząc i modląc się. Inni twierdzą, że włóczył się po kabinie, rozmawiając ze wszystkimi olimpijczykami na pokładzie i przewidując, którzy z nich przywiozą do domu złoty medal (nie trzeba dodawać, że na tej liście znalazł się również on sam).

Dzieciak z Louisville popełniłby ogromny błąd nie jadąc do Rzymu. Taki, którego mógłby żałować do końca życia. W ringu bowiem jego technika i szybkość zdziałały cuda. Od samego początku był rozgrzany do czerwoności. Najpierw zdeklasował Belga Yanna Becausa, którego nazwisko go rozśmieszyło, potem mistrza olimpijskiego w wadze średniej z 1956 roku Giennadija Szatkowa, po czym, również na punkty, Australijczyka Tony'ego Madigana.

Między nim a złotem znajdował się jeden bokser - Polak Zbigniew Pietrzykowski. Musiał go nie tylko pokonać, ale i zrobić to w sposób przekonujący. Bo tuż przed finałem odbył się inny amerykańsko-polski pojedynek o złoto, który Eddie Crook wygrał na punkty z Tadeuszem Walaskiem, aczkolwiek przy pewnej dozie kontrowersji. Widzowie w Palais des Sports uznali tamten wynik za skandal.

- Wychodząc na ring, wiedziałem, że muszę wygrać, nie pozostawiając miejsca na wątpliwości - powie później Clay.

26-letni Pietrzykowski, mający na koncie ponad 230 walk amatorskich, był znacznie bardziej doświadczony od Claya. Młody zawodnik, któremu przeszkadzał styl przeciwnika, z początku nie mógł znaleźć rytmu i wyczuć zasięgu. Zaczął się odnajdywać dopiero w ostatnich chwilach drugiej rundy, choć pod jej koniec nadal przegrywał na punkty. Wkrótce jednak w Rzym trafił piorun. Jeśli Pietrzykowski chciał wojny, to miał ją właśnie dostać.

W ostatniej rundzie Clay wpadł w szał. Burza zmiotła z powierzchni ziemi Polaka, który, co jest jego wielką zasługą, stał mimo spadających nań ciosów. Jednogłośną decyzją sędziów Cassius Clay został koronowany na mistrza olimpijskiego w wadze półciężkiej.

Burmistrz wioski olimpijskiej

W Rzymie bombardier z Louisville czuł się jak ryba w wodzie. Zwłaszcza w wiosce olimpijskiej, w której dokazywał w pełni, zarówno przed, jak i po zdobyciu tytułu. Gdyby selfie istniało w tamtych czasach, Clay zrobiłby sobie zdjęcie z każdym. Jego żywiołowa osobowość uczyniła go jednym z ulubieńców igrzysk, popularnym wśród sportowców ze wszystkich kontynentów, którzy nazywali go "Burmistrzem wioski".

Za tą fasadą kryły się niewidzialne fundamenty młodego mistrza, a także kompletnego pracoholika. Od 15. roku życia Clay poddawał się spartańskiemu reżimowi treningowemu, bliższemu doświadczonemu profesjonaliście niż amatorowi, a tym bardziej nastolatkowi. Wstawał o 4 rano i nawet przy minus 10 stopniach Celsjusza biegał po ulicach Louisville, podczas gdy reszta miasta spała lub ledwo się budziła.

John Powell pracował w tym czasie w sklepie monopolowym. Jeszcze przed otwarciem sklepu, otrzymując dostawy, Powell przyzwyczaił się do widoku Claya, który wczesnym rankiem, bez względu na pogodę, pokonywał kolejne metry.

- Mogłem zobaczyć jego cień wychodzący zza rogu Grand Avenue. Clay był w drodze do Chicksaw Park. Mroźne, ciemne, zimowe poranki. Można było zobaczyć, jak zbliża się jego oblicze. Był najbardziej samotną osobą wczesnym rankiem. Wychodziłem na zewnątrz, a on zatrzymywał się i walczył z cieniem. Kiedyś powiedział mi, że pewnego dnia będę właścicielem tego sklepu monopolowego, a on zostanie mistrzem świata w wadze ciężkiej - wspominał Powell.

Obie przepowiednie się spełniły.

Piętno

Clay nie przegapił żadnej okazji, by wykrzyczeć z dachu, że jest mistrzem olimpijskim. Czuł dumę z siebie, ale także z kraju. - Wciąż widzę go, jak przechadza się po wiosce ze swoim złotym medalem - wspominała Rudolph. - Spał z nim. Chodził z nim do stołówki. Nigdy go nie zdejmował. Nikt inny nie pielęgnował go tak jak on.

Sam zainteresowany to potwierdzał: "Nie zdjąłem tego medalu przez 48 godzin. Nosiłem go nawet do łóżka. Nie spałem zbyt dobrze, bo po raz pierwszy musiałem spać na plecach, żeby medal mnie nie skaleczył. Ale nie przejmowałem się tym, byłem mistrzem olimpijskim" - pisał po latach w autobiografii.

Podczas parady mistrzów olimpijskich w Nowym Jorku Clay przechadzał się po Times Square z medalem wciąż wiszącym na szyi. W Louisville powitano go jak amerykańskiego bohatera. Na ganku jego domu zawisła amerykańska flaga, a ojciec, który pomalował schody na czerwono, biało i niebiesko, powitał go porywającym odegraniem Gwieździstego Sztandaru. Ratusz w Louisville zorganizował uroczystość, a następnie gubernator Kentucky uczcił miejscowego bohatera.

Po powrocie z Rzymu witano go po królewsku, ale on pozostawał czarnym człowiekiem w południowym stanie, gdzie segregacja była nie tylko prawem, ale i sposobem na życie.

Clay mógł być mistrzem olimpijskim, lecz dla wielu wciąż był przede wszystkim czarny.

Miesiąc miodowy się kończy

29 października 1960 roku Clay stoczył i wygrał swoją pierwszą zawodową walkę z Tunneyem Hunsackerem. Był to początek długiego marszu w kierunku mistrzostwa świata wagi ciężkiej. Schodząc na ziemię z olimpijskiego szczytu, wciąż będąc dalekim od statusu króla świata, Clay szybko zrozumiał, że impreza się skończyła. Miał nadzieję, że pozycja mistrza olimpijskiego zapewni mu szacunek i prawa, których nie posiadał. Mylił się. Nikt nie przejmował się jego medalem - zwłaszcza w lokalach tylko dla białych.

W towarzystwie swojego przyjaciela Ronniego Kinga Clay wszedł do restauracji z zakazem wstępu dla czarnych. Usiedli i zamówili po kilka hamburgerów oraz waniliowe koktajle mleczne. Zakłopotana kelnerka potulnie powiedziała im, że nie wolno jej ich obsługiwać. - Proszę pani, jestem Cassius Clay, mistrz olimpijski - odrzekł, pokazując jej medal, który wszędzie ze sobą nosił.

Poszła do swojego szefa, ale ten był nieprzejednany:

- G***o mnie obchodzi, kim on jest. Mówiłem ci, że nie obsługujemy tu cza*****ów".

Clay zareagował: - W porządku, nie jem tu - powiedział po tym, jak usłyszał komentarz mężczyzny. Był to przełomowy moment dla młodego mistrza, który przejrzał na oczy: "Mój olimpijski miesiąc miodowy się skończył. Jakiekolwiek złudzenia, które zbudowałem w Rzymie jako Amerykański Chłopiec, prysły".

Zirytowany zaczepną odpowiedzią Claya gang białych motocyklistów przyszedł właścicielowi na pomoc, aby wyrzucić intruzów. Po wyjściu na zewnątrz, dwóch motocyklistów kontynuowało atak. Wybrali jednak niewłaściwą osobę do walki. Clay i King spotkali się potem nad rzeką, aby wyprać zakrwawione ubrania. Następnie, stojąc na moście Jeffersona, Clay zdjął medal z szyi i wrzucił go do rzeki Ohio.

Jak później napisał: "Po raz pierwszy zobaczyłem go takim, jakim był. Zwyczajnym, zwykłym przedmiotem. Wyrzuciłem go. Medal zniknął, ale czułem się spokojny, odprężony i bardzo pewny siebie. Moje rzymskie wakacje dobiegły końca. Poczułem nową, tajemną siłę".

Medal zapadł się głęboko w dno rzeki Ohio, a chwila ta stała się punktem przełomowym w życiu zarówno człowieka, jak i mistrza. Cassius Clay, który nie porzucił swojego "niewolniczego nazwiska" aż do 1964 roku, w tym właśnie momencie zaczął ustępować miejsca Muhammadowi Alemu.

Ali nie wspomniał o tym wydarzeniu aż do 1976 roku i swojej autobiografii. Fakt, że nie zająknął się przez kolejne 15 lat wzbudził spory sceptycyzm co do jej prawdziwości. Pytano, czy jest to sposób na napisanie historii na nowo i dodanie kolejnej legendy.

Jedyne, co pozostaje pewne, to to, że złoty medal, wyrzucony lub zgubiony, nigdy się nie odnalazł. Lecz z czasem pojawił się kolejny…

Atlanta i niespodzianka Alego

Wybór Atlanty na gospodarza nowożytnych igrzysk olimpijskich w setną rocznicę ich powstania spotkał się z wieloma słowami sprzeciwu. Zamiast Aten, gdzie wszystko się zaczęło, MKOl zdecydował się na metropolię stanu Georgia, siedzibę CNN i Coca-Coli.

Zamiast powrotu do historii, igrzyska w Atlancie zostały nazwane przez purystów "Igrzyskami pieniędzy". Twierdzili, że ruch olimpijski zaprzedał się globalnemu establishmentowi napojów gazowanych.

Aby złagodzić tę krytykę, Atlanta chciała zrobić spore wrażenie podczas ceremonii otwarcia. Jak to często bywa, największa tajemnica tkwiła w tym, kto rozpali olimpijski ogień. Krążyły nazwiska i plotki . Tylko nieliczni wymieniali Alego, o którym mówiono, że jest zbyt chory na taki wysiłek. Jego publiczne występy stały się rzadkością. Najbardziej oczywistym wyborem miał być inny pięściarz - również mistrz świata wagi ciężkiej, również były medalista olimpijski, a przy tym dziecko Atlanty, w której się wychował.

19 lipca 1996 roku Evander Holyfield rzeczywiście przebywał na Stadionie Olimpijskim. Al Oerter, czterokrotny olimpijczyk w rzucie dyskiem, wszedł na trybunę ze zniczem w ręku, po czym przekazał go Holyfieldowi. Następnie pojawiła się Voula Patoulidou, grecka biegaczka, a na końcu Janet Evans. Wspaniała amerykańska pływaczka jako ostatnia niosła pochodnię, wprowadzając ją na platformę nad gigantycznym basenem. Była jedną z zaledwie garstki osób na planecie, które wiedziały, komu zostanie przekazany znicz.

Najsłynniejsze zdjęcie z wszystkich ceremonii otwarcia

To właśnie tam, na tej platformie, pojawił się Muhammad Ali, ubrany cały na biało, cały rozedrgany. Każdy, kto był świadkiem tej sceny, czy to na stadionie, czy przed telewizorami na całym świecie, wstrzymywał oddech, przecierał oczy ze zdumienia i zachęcał byłego władcę mistrzowskich pasów, by trzymał pochodnię na tyle mocno, aby dokończyć dzieło. Może i był słaby, ale nigdy nie powinniśmy wątpić w siłę woli i charakter Alego.

Ten obraz jest prawdopodobnie najsłynniejszym w historii ceremonii otwarcia Letnich Igrzysk Olimpijskich. Atlancie, znajdującej się pod ostrzałem, udało się tego dokonać. A raczej ikona Alego sprawiła, że było to możliwe.

"Umieszczenie go na tej platformie było genialnym posunięciem, które przekształciło bardzo miłą ceremonię w święto, w niezrównaną imprezę" - napisał dziennikarz George Vecsey w "New York Times". "Siedziałem z czarnoskórym kolegą i białą koleżanką. Kiedy zobaczyliśmy, że Ali błyszczy na tej platformie, przybiliśmy sobie piątki w uznaniu zuchwałej perfekcji chwili. Ali był na igrzyskach. Ali był na górze. Wzniósł płomień. Latał jak motyl, żądlił jak pszczoła. Zrobił to dla nas wszystkich".

Ali i Dream Team

4 sierpnia 1996 roku. Igrzyska XXVI Olimpiady zbliżały się ku końcowi. W finale turnieju koszykówki, jednym z ostatnich ważnych wydarzeń tych dwóch tygodni, Stany Zjednoczone mierzyły się z Jugosławią. W połowie meczu w Georgia Dome rozległy się okrzyki radości, gdy konferansjer zapowiedział przybycie niespodziewanego gościa. Był nim Muhammad Ali.

Międzynarodowy Komitet Olimpijski skorzystał z okazji, aby zorganizować jedyną w swoim rodzaju ceremonię. Przewodniczący MKOl, Juan Antonio Samaranch, osobiście wręczył mistrzowi olimpijskiemu w wadze półciężkiej z 1960 roku replikę jego dawno zaginionego złotego medalu i zawiesił na szyi.

Ali wyglądał na zdenerwowanego, co czyniło tę scenę jeszcze bardziej wzruszającą. W wieku 54 lat jego ramiona kompulsywnie się trzęsły, co było najbardziej widocznym i przerażającym efektem choroby Parkinsona, która opanowała jego ciało. Oficjalnie w ciągu ostatnich 12 lat, ale najprawdopodobniej trwało to znacznie dłużej. Wzruszenie było wyczuwalne, krok niepewny. Choroba, która trawiła go od środka, znacznie postarzała Alego, ale jego twarz wciąż rozświetlał ten słynny półuśmiech, nadający jej świeży i dziecięcy wygląd, niczym echo antycznego, rzymskiego bohatera.

Kiedy Ali wziął medal do ręki i zbliżył do ust, aby go pocałować, stadion eksplodował. Nawet w biurze prasowym popłynęło kilka łez. Emocje tej chwili odsunęły na bok wszelkie wątpliwości. Nieważne, czy oryginał leżał na dnie Ohio, czy gdzieś indziej. To już nie miało żadnego znaczenia.

Członkowie drugiego Dream Teamu - Shaquille O'Neal, Charles Barkley, Reggie Miller, Karl Malone, Hakeem Olajuwon, John Stockton, Scottie Pippen, David Robinson i inni - podeszli, by uściskać Alego i zrobić sobie z nim zdjęcie.

Igrzyska w 1996 roku zakończyły się tak, jak się rozpoczęły. Z Alim w roli głównej.