Słownik pojęć tenisowych [Lista ważnych terminów w tenisie] - tenis

As serwisowy – punkt zdobyty bezpośrednio z serwisu, gdy przeciwnik nie zdoła choćby dotknąć piłki. Niezwykle ważny aspekt tenisowej gry. Najwybitniejsi specjaliści potrafią znaczną część strategii oprzeć na tym elemencie. Oficjalnym rekordzistą w prędkości serwisu jest mierzący 208 cm John Isner. Uderzona przez Amerykanina piłka leciała z prędkością 253 km/h. Autorem najszybszego drugiego serwisu jest Reilly Opelka – 233 km/h. Co ciekawe, podczas turnieju ATP Challenger Tour Busan w maju 2012 roku Australijczyk Sam Groth uzyskał prędkość podania na poziomie 263 km/h. Światowe władze wyniku tego jednak nie uznały, ogłaszając, że w turniejach tej rangi aparatura pomiarowa jest niewystarczająco precyzyjna.

Bajgiel, rowerek – bajgiel oznacza seta przegranego do zera, bez choćby jednego wygranego gema. Dwa bajgle dają rowerek, czyli wynik 6:0, 6:0. Najwięcej rowerków wśród pań mają na swoim koncie Francuzka Suzanne Lenglen oraz Australijka Margaret Court – po 14, a Chris Evert 13. To jednak Amerykanka może pochwalić się rekordową liczbą bajgli – 106. Wśród mężczyzn najwięcej bajgli w Wielkim Szlemie – 49 – mają Roy Emerson i Andre Agassi.

Bekhend – uderzenie z lewej strony w przypadku tenisistów praworęcznych i z prawej strony w przypadku leworęcznych. Grzbiet ręki skierowany jest w kierunku uderzenia. Może być jedno- (Roger Federer, Justine Henin) lub oburęczny (Rafael Nadal, Iga Świątek).

Błąd stóp – nadepnięcie/przekroczenie końcowej linii podczas serwisu. Równoznaczny jest z zepsutym serwisem. Jego wywołanie przez sędziów często spotyka się z niezadowoleniem zawodników.

Break point – piłka na przełamanie serwisu rywala. Jeśli zostanie wykorzystana, możemy mówić o breaku (przełamaniu).

Challenge – elektroniczna weryfikacja akcji na prośbę zawodnika, której celem jest upewnienie się, czy podjęta przez sędziego decyzja jest słuszna. Wprowadzono ją w 2006 roku, dzięki wykorzystaniu systemu hawk-eye. Każdemu tenisiście przysługują trzy challenge w secie i jeden dodatkowy w przypadku tie-breaka.

Drajw – mocne uderzenie ofensywne, zazwyczaj grane z głębi kortu i pozbawione rotacji.

Dropszot – inaczej skrót. Lekkie uderzenie, po którym piłka spada tuż za siatkę po stronie rywala. Warto stosować je, gdy przeciwnik znajduje się daleko poza kortem. Jest szczególnie skuteczny w przypadku rywali słabiej poruszających się na korcie. Chętnie stosowany np. przez Igę Świątek.

Drugi serwis – ostatnia szansa na skuteczne wprowadzenie piłki do gry. Tu nie ma już miejsca na błąd (uderzenie w siatkę, aut), bo ewentualny kosztuje stratę punktu. Jest zazwyczaj lżejszy i precyzyjniejszy od pierwszego podania. Często też tenisiści przedkładają w przypadku drugiego serwisu rotację nad siłę.

Dzika karta – przyznawana jest zawodnikom przez organizatorów w ostatniej chwili. Upoważnia tenisistów do występu w imprezie mimo braku wcześniejszego zgłoszenia lub odpowiednio wysokiego miejsca w rankingu.

Gem, set – cztery wygrane punkty składają się na gema (o ile nie ma gry na przewagi). Aby wygrać seta, należy wygrać sześć gemów i mieć dwa gemy przewagi. Można też w ten sposób wygrać siedem. Przy remisie 6:6 w gemach o losach seta decyduje tie-break.

Hot-dog – odbicie uciekającej po lobie piłki między nogami. Niezwykle trudne uderzenie, wymagające świetnej koordynacji i timingu. Wykonując je można postarać się o minięcie, bądź – w trudniejszej wersji – loba. Przeciwnik zazwyczaj oczekiwać będzie odpowiedzi będąc pod siatką. Specjalistką od tego zagrania była Agnieszka Radwańska, którą wielokrotnie komplementował za to tenisowy ekspert.

Karo serwisowe – miejsce, w które tenisista musi trafić piłką przy serwisie. Wyróżnia się karo równowagi i przewagi.

Kick serwis – serwis z rotacją awansującą, mający na celu wyrzucenie rywala poza kort w celu przejęcia inicjatywy w wymianie. Zdecydowanie częściej stosowany w przypadku drugiego serwisu. Wielką specjalistką od podań z kickiem jest Iga Świątek, która takimi zagraniami wielokrotnie zaskakiwała rywalki podczas Roland Garros 2020.

Krecz - poddanie się i przerwanie meczu z powodu kontuzji. W półfinale Roland Garros 2022 skreczował z powodu urazu stawu skokowego Alexander Zverev. Niemiec walczył jak lew z Rafaelem Nadalem, ale wobec poważnej kontuzji musiał zakończyć turniej. Kort opuszczał o kulach i ze łzami w oczach.

Kros – uderzenie diagonalne, po przekątnej kortu. Może być grany z forhendu i bekhendu, ale po krosie można też zagrać odwrotny forhend i odwrotny bekhend. Często tenisiści, jak choćby Roger Federer czy Rafael Nadal, decydują się bowiem na obiegnięcie piłki, by uderzyć ją ze swojej lepszej, pewniejszej strony.

Lob - przerzucenie piłki wysokim łukiem ponad przeciwnikiem. Coraz rzadziej spotykane uderzenie w sytuacji, gdy gra prowadzona jest przede wszystkim z głębi kortu.

Mączka, trawa, nawierzchnia twarda – rodzaje tenisowych nawierzchni, na których zawodnicy rywalizują w zawodowych tourach. Największa liczba imprez rozgrywana jest na kortach twardych (m.in. Australian Open i US Open) – trwają niemal przez cały rok. Na mączce tenisiści rozgrywają mecze w lutym (Ameryka Południowa i Północna) oraz od kwietnia do lipca w Europie (Roland Garros), a później również w imprezach Challenger Tour. Najkrócej – wyłącznie w czerwcu - gra się na trawie (Wimbledon).

Minięcie – uderzenie, po którym będący przy siatce rywal nie jest w stanie dosięgnąć piłki.

Niewymuszony/wymuszony błąd – niewymuszony błąd to taki, który nie był spowodowany dobrym zagraniem ze strony rywala. Strata punktu wynikająca wyłącznie z błędu uderzającego. Co innego błąd wymuszony, ten popełniamy, gdy rywal swoim zagraniem postawi nas w trudnej sytuacji.

Net – dotknięcie siatki przez piłkę po serwisie, ale tylko w sytuacji, gdy przejdzie na drugą stronę. Jeśli piłka wylądowała w polu serwisowym (komenda "let"), zasądza się powtórkę podania. Jeśli był aut, tenisista musi skorzystać z drugiego serwisu lub traci punkt.

Nowe piłki – w turniejach ATP i WTA zawodnicy grają sześcioma piłkami. Wszystkie wymieniane są na nowe po pierwszych siedmiu gemach, a następnie po każdych dziewięciu. Wymianie piłek często towarzyszy wymiana rakiet. Zawodnicy chcą dzięki możliwie najlepszym naciągom chcą wykorzystać "potencjał" nowych piłek.

Piłka setowa, meczowa – wygrywając piłkę setową, wygrywamy seta. Identycznie z piłką meczową. Czasem jednak "zamknięcie" spotkania lub partii bywa niezwykle trudne, choćby ze względów mentalnych. W 2013 roku John Isner obronił 12 piłek meczowych w rywalizacji z Tommym Haasem, co do dziś ITF uznaje za rekordowe osiągnięcie w rywalizacji mężczyzn.

Podanie/serwis – wprowadzenie piłki do gry. Uderzenie zza końcowej linii w karo serwisowe rywala. Może być to uderzenie od dołu. Z takiego właśnie podania często korzysta Nick Kyrgios, a w przeszłości np. Martina Hingis.

Półwolej – uderzenie piłki zaraz po jej kontakcie z ziemią, gdy nie zdążyła jeszcze wznieść się do poziomu kolan.

Przełamanie – gem wygrany przy serwisie rywala.

Przewaga – sytuacja, w której tenisistę dzieli tylko jeden punkt od wygrania gema.

Return – pierwsze uderzenie po serwisie. Mówisz return, myślisz - Andre Agassi i Novak Djoković.

Rozstawienie – gwarantuje, że najwyżej sklasyfikowani w rankingu tenisiści nie trafią na siebie w początkowych rundach. Tenisista rozstawiony z numerem jeden (teoretycznie najmocniejszy) zawsze znajduje się na szczycie górnej połowy drabinki. Turniejowa dwójka umieszczana jest na samym dole drabinki. Od kilku lat w turniejach Wielkiego Szlema rozstawionych jest aż 32 najlepszych zawodników. W imprezach rangi 250 tylko czołowa ósemka.

Równowaga - sytuacja, w której tenisistę dzielą dwa punkty od wygrania lub przegrania gema.

Serw i wolej – strategia gry najczęściej stosowana na szybkich nawierzchniach. Po mocnym serwisie podający idzie do siatki, próbując tam szybko (wolejem, półwolejem, smeczem) zakończyć wymianę. Taką grę na światowych kortach można dostrzec coraz rzadziej. W przeszłości grę na tej strategii opierali m.in. Stefan Edberg i Patrick Rafter.

Slajs – uderzenie piłki z rotacją wsteczną. Ta po stronie rywala powinna odbić się nisko, wytracić swoją prędkość, a także zmienić kierunek. Najczęściej wykonywany jest ze strony bekhendowej, choć nie zawsze. Z forhendowego slajsa korzystała np. Monica Niculescu, często też z forhendowej strony stosowany jest w przypadku dropszotów.

Smecz – mocne uderzenie piłki znad głowy, najczęściej kończące się wywalczeniem punktu. Dużo łatwiej i bezpieczniej wykonać je spod siatki niż z głębi kortu. Możemy mówić o smeczu z powietrza lub po odbiciu się piłki od kortu.

Spin, topspin, backspin – rotacja, nadawanie piłce kierunku obrotu w powietrzu, który następnie przekłada się na jej zachowanie po kontakcie z kortem po stronie przeciwnika. Rotacja może być górna (topspin) lub dolna (backspin), w wyniku których piłka po stronie rywala po dotknięciu ziemi znacząco przyspieszy lub zwolni.

Stop wolej – wolej, po którym piłka powinna mocno wytracić prędkość po kontakcie z kortem po stronie rywala. Najlepiej jeśli jej kozioł będzie możliwie niski. Wielkimi mistrzami tego typu zagrań byli m.in. Pete Sampras i Roger Federer.

Supervisor – osoba reprezentująca związek lub federację w konkretnym turnieju. To osoba decydująca o wszystkim, co dzieje się w trakcie turnieju, na korcie i poza nim. W sytuacji, gdy zawodnik nie zgadza się z postępowaniem sędziego, może zwrócić się o pomoc do supervisora. Tak zrobił Novak Djoković, nie godząc się na dyskwalifikację w 1/8 finału US Open po tym, jak trafił piłką w sędzię.

Tankowanie – celowe przegranie meczu lub odpuszczenie walki w konkretnym secie. Mogą za tym stać działania korupcyjnie lub chęć zachowania sił na późniejszą część rywalizacji.

Time violation – opóźnianie gry, za które gracz karany jest najpierw ostrzeżeniem, następnie utratą punktu, potem gema, seta i na sam koniec nawet przegraniem meczu. Przerwa między punktami nie może przekroczyć 25 sekund, przy zmianie stron 90, po zakończeniu setów 120, a tenisista odbierający za zachowaniem rozsądku musi dostosować swoje tempo do tempa serwującego.

Tie-break – specjalny gem, którego celem jest rozstrzygnięcie losów seta przy stanie 6:6 w gemach. Rozgrywany jest do siedmiu wygranych punktów, z przewagą dwóch. Serwujący zmieniają się co dwa punkty, poza pierwszym. Przy stanie 6-6 gra się do dwóch punktów przewagi.

Tweener – uderzenie piłki pomiędzy nogami. Można pokusić się o nie stojąc zarówno tyłem, jak i przodem do siatki. Publiczność uwielbia te zagrania. Zasłynęli nimi m.in. Guillermo Vilas, Yannick Noah, Ilie Nastase, Gabriela Sabatini, a potem Nick Kyrgios i Agnieszka Radwańska.

Wielki Szlem – określenie czterech najważniejszych turniejów w tenisowym kalendarzu – Australian Open (Melbourne), Roland Garros (Paryż), Wimbledon (Londyn) i US Open (Nowy Jork). Kto w sezonie wygra wszystkie cztery takie turnieje, jest zdobywcą tzw. klasycznego Wielkiego Szlema. Ale istnieje też nieklasyczny Wielki Szlem, wygranie czterech kolejnych zawodów, ale nie w jednym sezonie. Z polskich tenisistek wielkoszlemowymi mistrzami zostali Iga Świątek (dwa razy Roland Garros w singlu), Łukasz Kubot (Wimbledon i Australian Open w deblu) i Wojciech Fibak (Australian Open w deblu). Najwięcej wielkoszlemowych turniejów wygrali Rafael Nadal (22) i Serena Williams (23).

Winner – tzw. uderzenie kończące, dla zaskoczonego rywala za mocne, żeby dobiec do piłki. Liczba winnerów zwykle odzwierciedla przewagę na korcie. W męskim finale dopiero co zakończonego Roland Garros Rafael Nadal miał aż 37 winnerów. Jego bezradny przeciwnik Casper Ruud – ledwie 16. Dominacja. Podobnie było u kobiet: Iga Świątek uzbierała 23 winnery, Coco Gauff – 17.

Wolej – uderzenie piłki, zanim ta odbije się od ziemi. Drajw wolej to uderzenie z wykorzystaniem zamachu. Stop wolej, inny rodzaj woleja, wykorzystuje rękę z rakietą jako swoistego amortyzatora – piłka trącona przez rakietę ląduje tuż za siatką, uniemożliwiając przeciwnikowi skuteczną reakcję.

Zmiana stron kortu – następuje po każdym nieparzystym gemie i po zakończeniu partii. Ale jest wyjątek. Jeśli set zakończył się parzystą liczbą gemów, tenisiści zmieniają połówki kortu po rozegraniu pierwszego gema następnej partii. Inaczej wygląda sprawa w tie-breaku. W nim rywale zmieniają stronę kortu po rozegraniu sześciu punktów.

Autor: br/twis / Źródło: eurosport.pl